جستاری کوتاه در زندگی حضرت زهرا (علیها السلام)

چکیده

فاطمه زهرا علیهاالسلام در دوران غربت اسلام به دنیا آمد و از همان اوان کودکی در کانون اصلی مبارزه، با طعم سختی‏ها و مشکلات آشنا شد. هیچ‏کس مانند او شاهد زحمت‏های طاقت‏فرسا و شبانه‏روزی رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله نبود. او در خلوت‏های پیامبر، درد دل‏های پدر را به گوش جان می‏شنود و همانند مادری دل‏سوز سر حضرت را بر دامن می‏گرفت و آرام‏بخش دلش می‏گشت تا آن‏جا که پدرش به وی لقب «ام‏ابیها» داد. در این مقاله، به زندگی آن بزرگوار می‏پردازیم.

فاطمه علیهاالسلام ، مادر پدر، همسر علی علیه‏السلام

حضرت زهرا علیهاالسلام نزدیک‏ترین نسبت را با رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله داشت. او یگانه دختر رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله بود که نسل پاک نبوی از طریق او ادامه یافت. احترام شگفت‏انگیز پیامبر به دخترش، از شخصیت ممتاز او حکایت داشت و سفارش‏های مکرر رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به مؤمنان درباره حفظ حرمت او و احترام ویژه به آن بانوی والامقام، منزلت عالی او را برای همگان روشن ساخته بود.
حضرت زهرا علیهاالسلام ، همسر امیرمؤمنان علی علیه‏السلام بود که دومین شخصیت ممتاز جهان اسلام به شمار می‏رفت. شناخت صدیقه طاهره از امیرمؤمنان، عمیق‏ترین شناخت‏ها بود. دیگران فقط شعاعی از صفات نیک علی را دیده بودند، ولی او با تمام وجود از اخلاص علی علیه‏السلام و سوز دل او آگاه بود.

جلوه‏ای از وجود زهرا علیهاالسلام در آیینه قرآن

بدون تردید، مطلوب‏ترین سخن درباره حضرت زهرا علیهاالسلام ، کلام پروردگار جهانیان است. قرآن کریم، فاطمه علیهاالسلام را کوثر محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏داند. کوثر معنایی گسترده دارد؛ یعنی خیر فراوان، ولی بسیاری از بزرگان علمای شیعه و اهل سنت، یکی از روشن‏ترین مصداق‏های آن را وجود مقدس فاطمه زهرا علیهاالسلام دانسته‏اند.
در شأن نزول سوره کوثر آمده است که مشرکان، پیامبر اسلام را به بی‏نسلی متهم کردند. قرآن با رد سخن آنها می‏گوید: «ما به تو کوثر دادیم.» از این تعبیر استفاده می‏شود که این خیر فراوان، همان فاطمه‏زهرا علیهاالسلام است که نسل رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله از راه همین دختر گرامی در جهان انتشار یافت. مفسران یادآور شده‏اند اینکه این سوره خبر می‏دهد پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، بی‏فرزند نخواهد بود و نسل و دودمان او فراوان خواهد شد، یکی از جنبه‏های اعجاز قرآن است.

فاطمه، اسوه عالم

آنچه فاطمه علیهاالسلام را نمونه کرده، کامل بودن او در همه جنبه‏های نیک بشری است. اسوه‏های الهی همواره از دیگر افراد بشر در کمالات انسانی پیش‏قدم هستند. ما هر چه بکوشیم، نمی‏توانیم به افق فضیلت‏های آنان برسیم، ولی باید در مسیر آن بزرگواران حرکت کنیم. شاید به همین دلیل است که حضرت مهدی علیه‏السلام در آخرالزمان، فاطمه علیهاالسلام را اسوه و الگوی خود می‏خواند؛ زیرا رفتار و گفتار فاطمه علیهاالسلام ، به نیازها و مسائل جامعه امام‏زمان علیه‏السلام پاسخ می‏دهد.

لالایی بیداری

فاطمه زهرا علیهاالسلام زمانی که با فرزند خود، حسن مجتبی علیه‏السلام نجوای مادرانه داشت، اشعار زیبایی می‏سرود. ایشان در شعری به فرزندش می‏فرماید: «حسن جان! مانند پدرت علی باش و ریسمان را از گردن حق بردار و خدای صاحب نعمت و احسان کننده را بپرست و با افراد بدخواه و کینه‏توز دوستی مکن».
حضرت فاطمه علیهاالسلام در آغاز سخن خود با فرزندش به یک نکته مهم تربیتی اشاره دارد. ایشان حضرت علی علیه‏السلام را که بهترین و کامل‏ترین الگو برای انسان است، به فرزندش می‏شناساند و می‏فرماید از او سرمشق بگیر. در بخش دیگری از این شعر، حضرت به مهم‏ترین مسئولیت اجتماعی انسان اشاره می‏کند و فرزندش را به حق‏طلبی و احیای حقوق دیگران فرا می‏خواند.

اهمیت تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام

تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام که پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله آن را به یگانه دختر خود آموزش داده است، جایگاه و اهمیت خاصی دارد. امام باقر علیه‏السلام فرمود: «خداوند در میان حمدها به چیزی بافضیلت‏تر از تسبیح فاطمه علیهاالسلام عبادت نشده است.» امام صادق علیه‏السلام نیز فرمود: «سوگند به خدا، اگر چیزی بافضیلت‏تر از تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام بود، رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله آن را به فاطمه می‏آموخت».

اهتمام فاطمه علیهاالسلام به احادیث نبوی

حضرت فاطمه علیهاالسلام در پاسخ کسی که حدیثی از پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله درخواست کرده بود، فرمود: پدرم می‏فرماید: «کسی که همسایه از آزارش در امان نباشد، از مؤمنان نیست. هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، همسایه‏اش را آزار نمی‏دهد. هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید حرف خوب بگوید و گرنه ساکت باشد. خدای متعالی افراد خیرخواه، بردبار و باعفت را دوست دارد و شخص بد زبان، سست و لج‏باز را دشمن می‏دارد».

پرواز به سوی سفر ابدی

حضرت فاطمه علیهاالسلام هنگام رحلت، به امام علی علیه‏السلام وصیت کرد مرا تنها نگذار و بر بالینم بنشین و سوره یاسین تلاوت کن. چون این سوره به پایان رسد، عمر من نیز پایان خواهد یافت. امام علی علیه‏السلام در حالی که می‏گریست، به تلاوت قرآن پرداخت. وقتی سوره یاسین به پایان رسید، نفس‏های فاطمه علیهاالسلام سنگین شد. در این حال دوبار چشمانش را گشود و دوبار سلام داد: «سلام بر تو ای جبرئیل! سلام بر شما ای فرشتگان. ای پروردگار! به‏سوی تو می‏آیم.» آن‏گاه روحش به آسمان‏ها پرواز کرد.
مردم مدینه، عزادار ریحانه پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله شدند و منتظر بودند بر جنازه او به نماز بایستند، ولی ابوذر خطاب به آنان گفت: «به خانه‏هایتان بازگردید که جنازه گل رخشنده پیامبر گرامی پس از این به خاک سپرده می‏شود» و آنان با شنیدن این سخن پراکنده شدند.